Przyciski i przełączniki są niezbędnym wyposażeniem każdego magazynu elementów elektronicznych. Dowiedz się więcej na temat ich rodzajów i oznaczeń.
Choć elementy stykowe należą zazwyczaj do najprostszych komponentów używanych w układach elektronicznych, to w rzeczywistości mnogość ich oznaczeń, nazw i parametrów potrafi przyprawić początkujących konstruktorów o zawrót głowy. Dlatego warto już od samego początku przygody z elektroniką opanować sztukę rozróżniania skrótów i określeń, stosowanych do opisywania elementów stykowych. Dzięki tej umiejętności można bowiem świadomie aplikować te podzespoły w samodzielnie budowanych urządzeniach.
Wiele elementów stykowych występuje w wersjach zarówno bistabilnych, jak i monostabilnych. Kluczowa różnica pomiędzy tymi elementami tak naprawdę zaznaczona jest już w samej ich nazwie. Podczas gdy „bistabilny” oznacza, że mechanizm elementu stykowego może się znajdować w dwóch pozycjach stabilnych, to „monostabilny” ma tylko jedno takie położenie. Jak wykorzystać tę zależność w praktyce? Przyciskiem monostabilnym często określa są mianem „chwilowego”, ponieważ działa (czyli zwiera lub rozwiera obwód) wyłącznie w czasie jego wciskania przez użytkownika bądź też ruchomy element mechanizmu. Tak też funkcjonują np. wyłączniki krańcowe w drukarkach 3D, maszynach CNC i wielu innych mechanizmach – po ustaniu działania siły na popychacz lub dźwignię, przycisk samoczynnie wraca do swojego podstawowego stanu, czyli tzw. pozycji normalnej. Z tym zaś wiążą się bezpośrednio kolejne dwa określenia – NO i NC, powszechnie spotykane w notach katalogowych i opisach handlowych, a nawet na… obudowach podzespołów stykowych.
Wskazanie liczby stabilnych pozycji w przycisku to dopiero początek określenia jego parametrów. Okazuje się, że w praktyce stosowanych jest także wiele innych skrótów i nazw, które opisują konstrukcję przycisku pod względem elektrycznym. Określenia NO i NC, czyli – odpowiednio – normalnie otwarty i normalnie zamknięty, oznaczają w jakim stanie podstawowym znajduje się dany komponent. Przykładowo: przycisk normalnie otwarty (NO) w czasie, gdy nie jest wciskany, będzie miał styki rozwarte, natomiast po wciśnięciu zostaną one ze sobą połączone. Dokładnie odwrotnie jest w przycisku NC, który podczas naciskania rozwiera styki, przerywając przepływ prądu w obwodzie. Skróty SPDT, DPST, DPDT, SPST, a także kilka innych wersji, są używane do opisu liczby i rodzaju wzajemnych zależności pomiędzy stykami. Najprostsze przełączniki SPST posiadają tylko jedną parę styków zwiernych lub rozwiernych. Przełączniki DPDT to natomiast elementy posiadające sześć wyprowadzeń i pozwalające na synchroniczne przełączanie dwóch rozdzielonych galwanicznie obwodów. SPST są przełącznikami tzw. jednobiegunowymi, w odróżnieniu od dwubiegunowych, które pozwalają na jednoczesne przełączanie dwóch niepołączonych ze sobą obwodów. Określenie DPDT ma z kolei zastosowanie do konstrukcji dwubiegunowych przełącznych, które łącznie są wyposażone aż w sześć wyprowadzeń (dwa styki wspólne i dwie pary przełączne).
Opisując parametry elektryczne przełączników należy wskazać jeszcze maksymalne dopuszczalne obciążenie prądowe, wyrażane w amperach, oraz maksymalne napięcie, wyrażane w woltach. Z uwagi na pewne różnice w mechanicznej zużywalności styków podczas pracy w obwodach zasilanych napięciem przemiennym oraz stałym, w większości przypadków dopuszczalne parametry (np. napięcie maksymalne) różnią się w zależności od tego z jakim rodzajem napięcia pracuje obwód, w którym ma być zastosowany element stykowy. Niektóre przyciski i przełączniki dostępne są w wykonaniach z wbudowanym podświetleniem w postaci diody LED lub kontrolki. Osobnym tematem, który wykracza poza ramy niniejszego artykułu, pozostaje kwestia parametrów mechanicznych, w tym sposób montażu, wymiary, metody podłączenia przełącznika do obwodu (np. poprzez wyprowadzenia lutowane, konektory, czy też wyprowadzenia do druku).
